Mổ xẻ âm giai

Tiêu đề: Mổ xẻ âm giai Tue 28 May 2013, 11:55 am

Đây là bài viết sẽ nói về âm giai nằm trong thang âm thất cung trưởng tự nhiên. Tại sao chỉ có nói về trưởng, vì từ trưởng có thể suy ra thứ qua âm giai song song.

Quy luật sắp xếp của âm giai
Trước hết, cần nhớ lại bài trước đó: Thang Âm Thất cung tự nhiên

a-a-b-a-a-a-b: Thang âm trưởng tự nhiên.
a-b-a-a-b-a-a: Thang âm thứ tự nhiên.
Trong đó a là một cung, b là nửa cung.

Dẫn đến các dãy âm giai trưởng:
Đô trưởng: C D E F G A B C (không có dấu thăng giáng)
Rê trưởng: D E F# G A B C# D (có thấy 2 dấu thăng)
Mi trưởng: E F# G# A B C# D# E (có thấy 4 dấu thăng)
Fa trưởng: F G A Bb C D E F (có thấy 1 dấu giáng)
Sol trưởng: G A B C D E F# G (có 1 dấu thăng)
...

Và các âm giai thứ:

La thứ: A B C D E F G A (không có dấu thăng giáng)
Si thứ: B C# D E F# G A B (có 2 dấu thăng)
Đô thứ: C D Eb F G Ab Bb C (có 3 dấu giáng)
Rê thứ: D E F G A Bb C D (có 1 dấu giáng)
Mi thứ: E F# G A B C D E (có 1 dấu thăng)

Sẽ thấy:

Các dãy âm giai luôn luôn có thứ tự sắp xếp theo bảng chữ cái.
Hoặc chỉ có dấu thăng, hoặc chỉ dấu giáng, hoặc không có thăng giáng gì hết (Đô trưởng).
Muốn tìm một âm giai trưởng, vấn đề chỉ là biết nó có bao nhiêu dấu
thăng hoặc giáng, sau đó đặt các dấu thăng và giáng vào đúng chỗ là
được.
Một âm giai trưởng luôn có một âm giai thứ song song (tức là dãy âm
giai giống nhau hoàn toàn, chỉ khác về thứ tự) - những dãy âm giai có
cùng số dấu thăng, giáng hoặc cùng màu chính là những dãy âm giai song
song.

Cách tìm dãy âm giai nhanh chóng
Để tìm dãy âm giai nhanh chóng, chia nó ra thành 3 loại

Không có dấu thăng giáng (chỉ có Đô trưởng và La thứ)
Chỉ có dấu thăng
Chỉ có dấu giáng

Và nhớ một dãy quy luật (gọi tắt là dãy dấu):F C G D A E B
Cách áp dãy dấu:

Với dấu thăng, tính số dấu thăng từ trái qua, dấu thăng cuối cùng trùng với vị trí thứ 7 của dãy âm giai. Ví dụ âm giai Mi trưởng thì vị trí dấu thăng cuối cùng là D#.
Với dấu giáng, tính số dấu giáng từ phải qua, dấu giáng cuối cùng tăng lên một vị trí so với tên âm giai có dấu giáng. Ví dụ âm giai Mi giáng trưởng thì vị trí dấu giáng cuối cùng là Ab trong dãy dấu.

Các xác định nhanh chóng âm giai trưởng:

Với dãy âm giai không có dấu thăng giáng (đô trưởng): Chỉ cần ghi đúng thứ tự bảng chữ cái.
Với dãy âm giai chỉ có dấu thăng: Ghi theo thứ tự bảng chữ cái, ở vị
trí thứ 7 của dãy âm giai là vị trí dấu thăng cuối cùng áp vào dãy dấu.
Ví dụ: E F G A B C D E, vị trí thứ 7
là nốt D, áp vào dãy dấu thì có 4 dấu thăng là: F#, C#, G#, D#, do đó,
dãy âm giai MI trưởng sẽ là: E F# G# A B C# D# E.
Với dãy âm giai chỉ có dấu giáng, ví dụ Sol giáng, dấu
giáng cuối cùng áp vào dãy dấu là Cb nằm trên , do đó dãy âm giai Sol
giáng sẽ có 6 dấu giáng: Gb Ab Bb Cb Db Eb F Gb.

Tìm nhanh âm giai thứ
Với âm giai thứ, chỉ cần tìm trưởng song song bằng cách cộng 1,5 cung
lên sẽ tìm được âm giai trưởng song song với nó. Từ đó xác định được dấu
thăng hoặc giáng ở đâu là được.
Ví dụ:
LA thứ. La cộng 1,5 cung thành Đô, Đô trưởng song song với La thứ.
Mi thứ. Mi cộng 1,5 cung thành Sol, Sol trưởng song song với Mi thứ.
Rê thứ. Rê cộng 1,5 cung thành Fa, Fa trưởng song song với Rê thứ.

Một số âm giai đặc trưng

Âm giai đô trưởng và la thứ không có dấu thăng giáng.
Âm giai có 7 dấu thăng là Đô thăng trưởng.
Âm giai có 7 dấu giáng là Đô giáng trưởng.
Fa trưởng có 1 dấu giáng là Bb. Đây là âm giai duy nhất không có dấu
giáng ở tên âm giai (chỉ là Fa trưởng, không phải là Si giáng trưởng
hoặc Sol giáng trưởng...)

Khi học guitar...
Các Bạn lưu ý rằng, cần phải nhớ nằm lòng từng dãy âm giai và cách xác
định nhanh chóng dãy âm giai bởi vì khi đệm hát, đệm sai dù chỉ một nốt
trong dãy âm giai thì ngay lập tức người nghe sẽ phát hiện ra và bài hát
từ đang hay thành rất dở!

Chúc các bạn thành công