Nhận diện nốt bất thường

Là nốt tạo ra cảm giác lạ! Tất nhiên không chỉ có cảm giác đó không
thôi, nó còn tạo ra cảm giác tuỳ theo đặc điểm của các nốt mà nó đứng
gần trong câu hát của giai điệu đó nữa.
Từ đầu đến giờ, chắc hẳn bạn đã nghe nhiều về từ khoá "cảm giác" hoặc
cảm xúc... Đúng thế, nó chính là thứ đáng nói nhất trong suốt quá trình
chúng ta chơi nhạc! Nghe một bài hát, cái gì là cái chúng ta nghe? Câu
từ? Giai điệu? Và kết quả của nó là gì? Chính là cảm xúc sau mỗi nốt
nhạc, mỗi ngữ nghĩa do câu từ tạo ra. Thậm chí không cần đến câu từ, vẫn
luôn tràn đầy cảm xúc!
Âm nhạc chính là cảm xúc, hay-dở chỉ là "cảm giác" đầu tiên mà thôi.
Nốt bình thường trong thang âm là những nốt nhạc tạo ra các cảm xúc quen
thuộc, có cao trào, có thắt, có mở, có đến có đi. Đại loại nó gợi những
cảm xúc gần gũi, khiến cho người ta nghĩ về những thứ đã qua trong cuộc
đời của mình, hoặc hướng họ tới những tư duy tích cực hơn.
Nhưng nốt bất thường, nó kéo những cảm xúc đó ra ngoài phạm vi ảnh hưởng
của nốt bình thường, nó khiến cho người nghe chú ý, đồng thời tạo ra
những điểm nhấn trên những thứ quen thuộc.
Khi bạn nghe nhạc, nghe những cảm xúc mà bạn có, khi gặp cảm giác đó,
bạn có thể biết được bài hát đó đang dùng những nốt bất thường để điều
khiển cảm xúc của người nghe nhạc.
Nhận dạng nốt bất thường
Nốt bất thường rõ ràng là rất dễ nhận ra, hoặc là cảm tính nhận ra. Tác
giả của bài hát với những nốt bất thường rõ ràng là có ý đồ để đặt các
nốt bất thường vào đó khiến cho cảm giác lạ tai xâm chiếm thính giác.
Nhưng cũng có thể cảm giác đó sẽ nhầm lẫn, chúng ta cần có những cách
khác để phân biệt điểm bất thường này, bằng đôi tai thuần thục, không
phải bằng cảm giác.

Ví dụ: Bạn thử nghe bài nhé anh của Mỹ Tâm
Nghe và thử xem, cảm nhận của bạn thế nào với bài hát này? Sau đó trên
cơ sở các bài đã học, bạn thử tìm giọng của nó. Sau đó, nghe thử xem nó
có nốt bất thường nào không?
Bài hát này có nốt bất thường, khi nghe một bài hát, có những nốt nhạc
được THÊM vào cùng nốt khác, nốt thêm không có trong thang âm, cảm giác
là lạ sẽ xuất hiện khi nghe.
Ngay từ đầu đã có những cảm giác lạ, có cảm giác như có một cái gì đó
trung gian nối giữa nhịp 1 và nhịp 3 của đoạn dạo và suốt cả bài sau
đó... Cảm giác đó là do 3 nốt liền nhau (chỉ cách nhau nửa cung) tạo ra.
Đó là những nốt bất thường.
Một vài kiểu bất thường
Kiểu thứ nhất: Thỉnh thoảng mới bất thường! Đó là kiểu 1 hoặc vài nốt
nhạc được thêm vào nhưng không liên tục, có thể một bài chỉ có 1 hoặc 2
chỗ có nốt bất thường.
Kiểu thứ hai: Bất thường liên tục. Đó là kiểu mà nốt đó trở thành một
thành phần trong các nốt được chọn để sáng tác bài hát đó. Khi đó, nốt
nhạc đó trở thành một nốt nhạc mở rộng của thang âm và liên tục được đưa
vào giai điệu.
Cả hai kiểu trên đều có cách ứng dụng riêng trong sáng tác và làm hoà âm.
Nốt bất thường khác đổi giọng
Khi sử dụng nốt bất thường, nghệ sỹ sáng tác hoặc làm hoà âm thêm nốt
vào các giai điệu hoặc các phần hoà âm do mình sáng tác, nghĩa là các
đoạn của bài hát đó đều sử dụng 1 giọng và có thêm nốt bất thường. Nhưng
đối với bài hát sử dụng nhiều giọng, đoạn đầu có thể là giọng này,
nhưng đoạn sau có thể là giọng khác, đó là vấn đề khác.

Sự yển chuyển trong việc đổi giọng đánh vào các cảm xúc của từng chỗ đổi
đoạn, tạo ra những chặng cảm xúc khác nhau, còn đối với nốt bất thường,
cảm xúc giống như được thả vào ngay trong chính câu hát có những nốt
bất thường đó.

Trong quá trình thực hành chơi hoặc sáng tác, người nghe nhiều sẽ cảm
nhận được rất rõ đặc điểm cảm xúc của việc đổi giọng và thêm nốt bất
thường.