Bắt đầu solo guitar hay guitar lead

Solo guitar hay guitar lead
Lead guitar là việc hoà âm với một giai điệu nền có tính lặp đi lặp lại và người chơi lead là người tự sáng tác ra một giai điệu phù hợp với giai điệu nền.

Giai điệu nền có thể là giai điệu dùng để đệm cho một bài hát nào đó. Và thành viên lead sẽ thả thêm một giai điệu rất hoà hợp với giai điệu nền đó đồng thời cũng rất hoà hợp với giai điệu của bài hát.
Cơ sở để có những câu lick (hoặc đoạn rift) chuẩn?
Câu lick là một đoạn nhạc lead hay solo, nó hơi khác khái niệm riff ở chỗ riff có thể có những nốt nhạc riêng được solo và kèm theo cả vòng hoà âm. Câu lick giống như những đoạn giai điệu rất hay được trích dẫn và ghép vào các bài khác nhau tạo thành các giai điệu liền mạch cho cả bài.

Để có thể chơi chuẩn (không bị "phô"), chưa nói đến hay hoặc dở, bạn phải làm sao?

Phô là từ thông dụng để nói về việc "chơi nhầm" một nốt nhạc ngoài thang âm và nốt nhạc đó lại không phù hợp với âm luật. Khi đó, người nghe sẽ cảm thấy "ngang tai" và có cảm giác như sai nhạc. Đó cũng là cảm giác khi nhạc công chơi lệch thang âm so với giai điệu hoặc nhầm nốt nhạc ra ngoài thang âm của gian điệu chính. Hoặc đơn giản hơn là khi ca sĩ hát sai nhạc, bạn phát hiện ra ngay, đó là phô, đàn hát sai nhạc thì cũng như ca sĩ hát sai nhạc, đó là phô của đàn.

Nghệ sĩ chơi đàn guitar khi thả các nốt nhạc thành các câu lick hoà cùng giai điệu đệm và giai điệu bài hát phải đúng thang âm. Khi bài hát bất kỳ được sáng tác theo một thang âm (hay gọi là một giọng) nào đó, người nghệ sĩ chơi lead kèm theo sẽ có thể tự tạo ra một thang âm khác dựa vào thang âm tự nhiên và chỉ chơi những nốt nhạc trên thang âm đó. Khi đó, sẽ an toàn hơn rất nhiều.

Như vậy, có thể phiêu đến đâu thì phiêu, nhưng nếu sai nốt nhạc của thang âm gốc, bạn sẽ bị phô và điều này là khó mà chấp nhận được trong khi chơi đàn, nhất là đang hoà âm trên sân khấu hoặc khi đang biểu diễn.

Cơ sở lớn nhất của việc tạo ra hoặc ứng dụng các câu lick chuẩn là phải học thuộc lòng các thang âm và âm luật của từng thang âm.
Hệ thống thang âm
Thang âm là từ khoá chỉ việc lấy một nốt nhạc làm gốc và xây dựng một danh sách các nốt nhạc theo một trật tự quy ước. Các nốt nhạc xây dựng trên trật tự đó gọi là âm giai, hay gam. Thang âm (hay scale) tạo ra các dãy âm giai đều có quy luật xây dựng riêng và bắt buộc người làm ra thang âm phải tuân thủ theo.

Thông thường, có nhiều thang âm, nhưng trong quá trình học guitar lead, bạn có thể tự tạo ra cho mình một thang âm riêng để áp dụng.

Thang âm phổ biến nhất hiện nay là hệ thống thang âm tự nhiên (Chromatic). Thang âm này có 2 loại: thang âm trưởng tự nhiên và thang âm thứ tự nhiên, hình sau đây là ví dụ cho thang âm đô trưởng tự nhiên:

Thang âm của đô trưởng.
Thang âm tự nhiên của đô trưởng (hình từ wikipedia)


Nhưng, dân chơi lead thường thích thú với các loại thang âm ngũ cung hơn, phổ biến nhất là thang âm pentatonic. Hoặc rất nhiều nghệ sĩ tự tạo ra cho mình thang ngũ cung riêng. Có nhiều thang âm rất đặc trưng như thang âm dành cho dòng nhạc blues, jazz...

Mỗi thang ngũ cung tạo ra đặc trưng rất khác nhau cho giai điệu tạo ra từ nó. Các bài hát dân tộc khi chúng ta nghe có thể phát hiện ra nó thuộc dân tộc nào là do đặc trưng về thang âm của nó, các nhạc cụ dân tộc cũng thiếu đi một vài nốt nhạc là do việc nhạc cụ đó được xây dựng từ đặc trưng của thang âm ngũ cung của dân tộc sở hữu nhạc cụ này!

Mới bắt đầu học guitar lead và tập các câu lick mới, việc đầu tiên của bạn phải làm đó là mở sách ra và học lại toàn bộ hệ thống thang âm, hiểu quy luật của chúng, nghe các đặc trưng của từng thang âm mà bạn quan tâm, nhớ và tìm các nốt của thang âm đó trên cần đàn guitar của bạn.
Guitar solo nên hiểu như thế nào?
Bạn nghe một bài hát rất hay, muốn độc tấu lại cả phần đệm và giai điệu của bài hát đó. Việc đầu tiên là cần ký âm lại giai điệu, chuyển soạn cho guitar (viết hợp âm và giai điệu trong cùng 1 sheet nhạc, tìm thế bấm phù hợp).

Bạn có thể áp dụng thêm các kỹ thuật vào và viết các kỹ thuật đó vào bản nhạc đó, toàn bộ việc làm đó được gọi một cách mỹ miều là chuyển soạn cho guitar. Thực ra khó nhất chính là lúc tìm ra thế tay phù hợp, đơn giản và áp các kỹ thuật cần khoa học, thuận tay chứ không phải khó ở chỗ ký lại âm hoặc điền hợp âm.

Sau đó, bạn tập luyện lại tác phẩm đó của mình và phồ biến nó. Đó có thể được gọi là solo guitar một cách đúng nghĩa (gần nghĩa) nhất.

Vậy chốt lại, để học guitar solo, rõ ràng mọi kỹ năng của bạn phải đầy đủ:
Ký âm! Cảm âm phải rất tốt.
Viết hoà âm cho giai điệu phải thành thạo.
Nắm rất vững các kỹ thuật khi chơi đàn guitar.
Tất nhiên cần kiên trì, vì việc làm này không thể nhanh được.